|
|
|
De Nederlandse vertaling van de liedtekst is opgenomen onder het Franse origineel.
De oudste bronnen geven als melodie voor het Wilhelmus de wijze van Chartres en het Liedeken van Condé. Wat werd hiermee bedoeld?
Voor de oorsprong van het Wilhelmus moeten we ons verplaatsen naar het begin van de Hugenotenoorlogen in Frankrijk. ln die tijd behoorde de titel Prince de Condé toe aan Louis I de Bourbon, een levendige, dappere, maar ook wel onbesuisde edelman. Tesamen met admiraal De Coligny en diens broeder, Dandelot, leidde hij de Hugenoten (protestanten) in hun strijd tegen de katholieke partij van de Hertog de Guise. Er zijn verscheidene liederen op de Prins van Condé gemaakt, zowel door mede- als door tegenstanders. Daaruit hebben we er twee gekozen.
1. LE PETIT HOMME A SI BIEN FAIT
uit: Chansonnier de Maurepas
melodie uit: Phalèses Liber primus leviorum carminum (1571)
In dit lied wordt de toenemende spanning in en rond Parijs beschreven, die zich tenslotte ontlaadt in de slag bij Dreux (1562). Het gevecht heeft aanvankelijk een gunstig verloop voor de Hugenoten, maar op een gegeven moment wordt Condé gevangen genomen door de vijand. Coligny weet de situatie nog enigszins te redden en de strijd eindigt onbeslist, Enkele maanden later wordt de Hertog de Guise door de edelman Poltrot de Méré vermoord,
Dit Hugenotenlied geeft de gebeurtenissen niet geheel objectief weer: de slag bij Dreux zou een overwinning voor de protestanten zijn en over de gevangenneming van Condé wordt met geen woord gerept.
De petit homme die in het liedje wordt genoemd, is de Prins van Condé. Of hij klein van stuk was, is niet bekend; wel dat hij dol was op (andermans) vrouwen. Hierop zinspeelt mogelijk de wijsaanduiding, die bij uitzondering de hele eerste strofe van het oorspronkelijke lied meedeelt:
Chanson du Prince de Condé (1563)
Sur l'air:
Ce petit homme tant joly
Tousjours deviac et toujours rit,
Et tousjours baise sa mignonne,
Dieu gard'de mal le petit homme.
---
Le petit homme a si bien fait
Ou'à la parfin il a deffait
Les abus du pape de Romme,
Dieu gard'de mal le petit homme
Le petit homme, pour la foy,
A voulu deffendre le roy
Encontre le pape de Romme,
Dieu gard', etc.
Le petit homme fait complot
Avecque monsieur d'Andelot,
D'accabler le pape de Romme
Dieu gard', etc.
Mais encontre lui s'esleva
Un Guyse qui mal s'en trouva,
Defendant le pape de Romme;
Dieu gard', etc.
Le pape, prévoyant ce mal,
Et sentant monsieur l'Amiral
Menasser le siége de Romme.
Dieu gard', etc.
Envoya grand nombre d'escus,
Dedans Paris à ces coquus,
Oui avoient tous juré pour Romme;
Dieu gard', etc.
Les Espagnols et Piemontois,
Oui du pape garde les loix,
Y vinrent pour deffendre Romme.
Dieu gard', etc,
Dandelot estoit allé loin,
Mais il arriva au besoin
Pour ruyner tous ceux de Romme;
Dieu gard', etc.
Le petit homme estoit venu
Dedans Paris, où est cogneu
Ennemi du pape de Romme;
Dieu gard', etc.
Les coquus qui étoient dedans,
Armez de fer jusques aux dens,
Deffendans le pape de Romme.
Dieu gard', etc,
N'osèrent se mettre dehors,
Car on les eut tuez tous morts
Nonobstant le pape de Romme,
Dieu gard', etc.
Enfin bataille se donna
Près de Dreux, qui les estonna
Et les feit fuyr jusques à Romme.
Dieu gard', etc.
Guyse de près on'Pourchassa
Si vivement qu'il se mussa
En une granche loin de Romme.
Dieu gard', etc.
Pourtant il ne peult eschapper
Oue Merey ne vint l'attraper,
Sans avoir dispense de Romme
Dieu gard', etc.
Après tant de belliqueux faits,
Le roy nous a donné la paix
En depit du pape de Romme;
Dieu gard'de mal le petit homme.
Loué soit Dieu qui, des hauts cieux,
Nous donne ce bien précieux;
Remercié soit de tout homme
Detestant le pape de Romme.
Vertaling:
Lied van de Prins van Condé
Op de wijze:
Het mooie manneke
babbelt en lacht altijd
en kust steeds zijn liefje.
God behoede het manneke voor kwaad.
---
Het manneke is er tenslotte in geslaagd
de wandaden van de Paus van Rome
teniet te doen.
God behoede het manneke voor kwaad
Het manneke heeft omwille van het geloof
de koning willen verdedigen
tegen de Paus van Rome.
God behoede...
Het manneke heeft samengezworen
met de Heer Dandelot
om de Paus van Rome te verpletteren.
God behoede...
Maar ene Guise verzette zich tegen hem;
maar het zou hem slecht bekomen,
de Paus van Rome te verdedigen.
God behoede...
De Paus, die de bui zag hangen
en zich realiseerde, dat de Admiraal (Coligny)
de pauselijke stoel bedreigde,
God behoede...
zond een grote som gelds
naar de schurken in Parijs
die voor Rome hadden gezworen
God behoede...
De Spanjaarden en Piëmontezen
die de pauselijke wetten handhaven,
kwamen er Rome verdedigen.
God behoede...
Dandelot was ver weg,
maar omdat het nodig was kwam hij
om de Roomsen te gronde te richten
God behoede...
Het manneke is Parijs binnen gekomen,
waar hij zich liet kennen
als vijand van Rome.
God behoede...
De schurken, die daar waren,
tot de tanden gewapend
om de Paus van Rome te verdedigen,
God behoede...
durfden niet naar buiten,
want ze zouden allen gedood zijn,
Paus of geen Paus.
God behoede...
Uiteindelijk kwam het tot een treffen bij Dreux;
verschrikt namen ze
de benen naar Rome.
God behoede...
Men zat Guise op de hielen,
zo dicht, dat hij zich in een schuur verborg
ver van Rome.
God behoede...
Toch ontkwam hij er niet aan,
dat Méré hem te pakken zou krijgen,
zonder vergunning van Rome.
God behoede...
Na al deze krijgsverrichtingen
heeft de koning ons vrede geschonken,
in weerwil van de Paus.
God behoede...
Lof zij de Heer, die, vanuit de hoge hemelen,
ons deze weldaad bewijst.
Hij zij gedankt door iedereen
die de Paus van Rome verfoeit.
| |
|
|
Camerata Trajectina (artiest),
Willem van Oranje: geuzenliederen / Geuzenliederen rond Willem van Oranje. NKV 8403, Clavigram 6818.260
|
|
1984
|
|
| 1: 1 |
|
|
|
