Nederlandse Liederenbank

	Nederlandse Liederenbank	- strofezoeken - melodiezoeken met klavier
	sorteer op

Liedgenres - wat zijn dat?

naar de genres (alfabetische lijst)
naar de genres (ingedeeld in categorieën)

Liedgenres zijn soorten liederen. Daar zijn er verschrikkelijk veel van. Neem een willekeurig zelfstandig naamwoord en zet er "-lied" achter en je hebt er al een. "Bos" bijvoorbeeld. Een "boslied" is dan een lied over een bos, of een lied om te zingen terwijl je door het bos wandelt, of van mensen die in het bos wonen of werken. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal noemt meer dan honderd van zulke samenstellingen met -lied. Aan bijna alle 170.000 liederen in de Liederenbank zijn een of meer genres toegekend; bij elkaar zo'n 250 verschillende genres. Om een indruk te geven van wat voor liederen er allemaal in zitten en waar die over gaan, hebben we ze in 15 categorieën ondergebracht. Daarin staan de liedsoorten min of meer logisch of chronologisch achter elkaar. Van de categorieën komt men bij de genres en van de genres bij de afzonderlijke liederen. Als dat er erg veel zijn kan men de selectie inperken, bijvoorbeeld wat betreft de periode. Zo kan men zich een weg banen door dit enorme woud van liederen, zijn belangstelling of nieuwsgierigheid volgend.

Hoe is dit overzicht samengesteld?

Dit overzicht van liedgenres is het resultaat van zo'n 25 jaar documentatie door meer dan honderd medewerkers, stagiaires, studenten en vrijwilligers, die in verschillende projecten werkten. Dat betrof alle mogelijke liederen van de Middeleeuwen tot de 20e eeuw, van zeer wereldlijk tot zeer geestelijk. Al doende probeerde men de meest effectieve aanduidingen te vinden. Soms stonden er in de bronnen liedgenres boven de liedteksten vermeld, soms moesten ze op eigen intuïtie worden bedacht en toegekend. Een ijzeren lijst was er in den beginne niet. Er ontstonden wel eens "dialecten" bij verschillende groepen liederenbankwerkers, met verschillende aanduidingen voor hetzelfde genre. Of men gaf een ruimere betekenis aan een genre dan gebruikelijk. Dan moest dat later worden gelijkgetrokken, voor zover nog mogelijk. Consequentie is al met al niet de sterkste kwaliteit van zo'n historisch gegroeid corpus.

Het komt voor dat eenzelfde liedtekst in verschillende bronnen verschillende genre-aanduidingen heeft gekregen. Vaak overlappen die genres elkaar enigszins. Dat kan ook een voordeel zijn: men vindt zo nieuwe opties om verder mee te zoeken. Tegelijkertijd herinnert het de gebruiker eraan dat het genre geen hard gegeven is, maar een interpretatie. Daarom moet men geen statistische uitspraken op de toegekende genres willen baseren.

Een ander voorbehoud is dat een hiërarchische opbouw van liedgenres niet mogelijk is. Er lopen allerlei criteria door elkaar, zoals onderwerp, functie en vorm. Het Wilhelmus bijvoorbeeld zou men een vorstenlied (naar het onderwerp), een politiek lied (naar de functie) en een acrostichon (naar de vorm) kunnen noemen. Vaak is er daarom meer dan één genre aan een lied toegekend. Zo kan men beter zien met wat voor lied men te maken heeft, maar kan men ook een selectie verkleinen door meerdere genres met elkaar te snijden. Als men bijvoorbeeld "loflied" combineert met "liefdeslied", filtert men de geestelijke en politieke lofliederen er uit.

meer dan honderd samenstellingen

In het Woordenboek der Nederlandsche Taal worden bij het lemma 'lied' meer dan honderd samenstellingen met -lied genoemd: Afscheidslied, arbeidslied*, avondlied, bakerlied*, bezweringslied*, boerenlied, bondslied*, boschlied*, bruiloftslied, clublied*, corpslied*, cultuurlied*, dagelied, danslied, doodlied*, dorpslied*, drinklied, feestlied, geboortelied*, gelegenheidslied, geuzenlied, gezelschapslied, glossenlied, graflied, heiligenlied, hemelslied*, herdenkingslied, herderslied, herfstlied*, historielied, hoerenlied*, hooglied*, jaarlied, jammerlied*, jubellied, kamerlied*, kerklied*, kermislied, kerstlied, kinderlied, klaaglied, krijgerslied*, krijgslied, landlied*, landslied*, lentelied, leugenlied, levenslied, liefdelied, loflied, maaierslied*, marschlied, martelaarslied, matrozenlied, Meilied, minnelied, molenaarslied*, mooi-weerslied*, morgenlied, nachtlied*, natuurlied*, nieuwjaarslied, offerlied*, oogstlied, oorlogslied, oudejaarslied, overwinningslied, paaschlied, pelgrimslied, pinksterlied, raadsellied*, rederijkerslied, reuzelied, rommelpotslied, scharenslijperslied, schipperslied, schoollied, Sint-Janslied*, Sint-Nicolaaslied, slaaplied, soldatenlied, spotlied, sprookjeslied, straatlied, strijdlied, studentenlied, tafellied, tooverlied*, treurlied, triomflied, trouwlied*, vaandellied*, vastenavondlied, veldlied*, vereenigingslied, visscherslied, vlaggelied*, voermanslied*, volkslied*, vredelied*, vreugdelied, vriendschapslied*, wachterlied, wagenlied*, welkomstlied, wenschlied*, wiegelied, winterlied*, zeemanslied, zegelied*, zomerlied*, zonnelied*; Bestandslied*, Halewijnslied*, Marialied, Prinselied*, Wilhelmuslied*.

* niet als genre in de Liederenbank opgenomen. In veel gevallen wel te vinden via het zoekveld "titel" of "alle woorden".

naar de genres (alfabetische lijst)
naar de genres (ingedeeld in categorieën)